Flexibele mouttoevoer maakt industrieel brouwen speciaalbieren mogelijk

In juli 2023 nam BeerSelect een nieuwe brouwerij in bedrijf in een ultramodern fabriekspand op een bedrijventerrein in Evergem bij Gent.

BeerSelect is een ‘contractbrouwerij’: het bedrijf, dat in 2016 van start ging, maakt geen eigen bier, maar produceert in opdracht en in samenwerking met vooral lokale bierbrouwers.

Kleine brouwers ontzorgen

“Speciaalbieren uit de eigen streek zijn enorm populair. Deze markt blijft booming”, vertelt Kasper Peeters, een van de drie oprichters en operationeel manager van het bedrijf.

“Deze kleine brouwers zijn zeer innovatief en maken bier dat erg wordt gewaardeerd. Vaak kunnen ze echter niet de investeringen in verdere opschaling van de productie doen.

We ontzorgen hen door de productie hier naartoe te halen en we verpakken het bier voor hen. Ook werken we samen in het ontwikkelen en optimaliseren van recepturen.”

Explosieve groei

Door de razendsnelle groei moest het bedrijf omzien naar een nieuwe grotere locatie. In de eerste brouwerij dichter bij de Gentse binnenstad was geen muur meer over om weg te breken.

“We zijn daar drie keer uit ons jasje gegroeid. De rek was er volledig uit.” BeerSelect maakt inmiddels zo’n 500 verschillende bieren, voor meer dan 200 klanten, in volumes van jaarlijks 10.000 tot 500.000 liter.

Er wordt gebrouwen op 2 brouwlijnen met rvs ketels van 40 en 80 hectoliter. De bieren hebben fraai klinkende namen als Bienne, Straf Gouden Boelsbrier en Wallabierke, maar ook ‘Fat & Lazy’ en Kutbier.

De nieuwe brouwerij heeft een jaarlijkse capaciteit van zo’n 50.000 hectoliter.

Mouthandling en dosering

Omdat de nieuwe brouwerij compleet nieuw ingericht werd, was het ook mogelijk om de handling en dosering van mout in te richten op alle schaalniveaus, van grote silo’s naar bigbags en op de handmatige dosering van mout en andere grondstoffen.

Ventilec Industrial verzorgde de nieuwe proceslijn. Buiten langs de gevel plaatste het bedrijf 2 metershoge polyester silo’s (van elk 60 m³) voor de mout. In de mouthal zelf staan 2 modulair ontworpen bigbag-losstations, die met verschillende typen en formaten bigbags kunnen werken.

Verderop staan 2 stortkabinetten voor het per batch doseren van kleinere hoeveelheden mout. Het grotere formaat stortkabinet is voor de speciale ‘flakes’ die in sommige bierrecepturen zitten, zoals:

• mais
• haver
• rijst
• andere toevoegingen

die de vereiste structuur aan de mout geven voor het brouwproces. De rvs stortkabinetten zijn voorzien van een afzuiging naar de centrale opslagbunker, zodat de mouthal stofvrij blijft.

Transport naar walsmolen

Voor het transport van de mout is gekozen voor schroeftransporteurs. De aanvoerschroeven brengen de mout vanuit de silo’s, de bigbag-losstations en de stortkabinetten naar het afstortpunt boven de walsmolen in de hoek van de mouthal.

Het afstortpunt heeft extra aansluitpunten voor een mogelijke uitbreiding van de mouttoevoer. Daarnaast is er plek voor 3 extra silo’s en 2 bigbag-losstations.

Ventilec Industrial stelde een 4-rols walsmolen voor. De molen vermaalt de mout tot de juiste korrelgrootteverdeling. De precieze afstelling van de grof/fijnheid van de mout is een belangrijke parameter om tot een goed brouwproces te komen.

Brouwproces BeerSelect

De mouten die BeerSelect toepast, zijn voorbehandeld.

1. Om graan voor het brouwproces geschikt te maken, wordt het eerst gemout. Dit houdt in dat de gerst eerst weekt in water.
2. Als het graan zich helemaal heeft volgezogen, krijgt het de kans om in warme kamers te ontkiemen. De graankorrel vormt dan enzymen (eiwitten), die in staat zijn het aanwezige zetmeel om te zetten in suikers. Deze suikers zorgen er later in het proces, bij de toevoeging van gist, voor dat er alcohol en koolzuurgas worden gevormd.
3. Zodra de gerst is ontkiemd, worden de graankorrels bij hoge temperatuur gedroogd om het kiemproces te stoppen. Het resultaat heet mout. De mout heeft een belangrijke invloed op de uiteindelijke smaak van het bier.
4. De grist die BeerSelect maakt door de mout te malen, gaat samen met flakes en andere toevoegingen via de gristbunker naar de brouwlijnen. Vlak voordat de grist de brouwketels ingaat, wordt water toegevoegd.
5. In het ‘beslag’ dat zo ontstaat, worden de enzymen in de mout weer actief, waarop ze het aanwezige zetmeel verder afbreken tot suikers. De suikers lossen op in het water.
6. Als alle zetmeel is omgezet, filtert de brouwer de vloeistof op het kaf van de gerst. De heldere vloeistof die zo ontstaat heet ‘wort’. De vaste deeltjes die achterblijven is het draf. Het wort en de draf worden gescheiden door filtratie.
7. De wort wordt vervolgens in de brouwketel aan de kook gebracht. Tijdens het koken wordt hop toegevoegd om het bier zijn kenmerkende aroma te geven.
8. Na dit proces gaat het bier naar een batterij van ketels verderop in de brouwzaal voor het fermentatieproces. Tijdens de gisting zet de gist de aanwezige suikers om in alcohol en koolzuurgas.
9. Na enkele dagen tot weken is het bier klaar om te drinken en kan het naar de verschillende vullijnen voor flessen, blik en vaten in de hal ernaast. Ook dit proces heeft BeerSelect volledig in eigen hand.

Gristbunker

De afvoerschroef (diameter: 125 mm) brengt de gemalen mout, die door de brouwer ‘grist’ wordt genoemd, voor de verdere bierproductie naar de rvs gristbunker. De bokstructuur van de bunker is voorzien van weegcellen, om de verschillende brouwcomponenten te doseren en te wegen.

De gristbunker is onderin uitgerust met een pneumatische schuifafsluiter en een wisselklep om de grist uit te doseren naar de 40- en 80 hectoliter brouwlijnen in de brouwzaal ernaast.

BeerSelect maakt per dag wel 6 verschillende soorten bier. Dit complexe doseerproces is volledig geautomatiseerd via PLC-besturing en visionsoftware.

“De grondstoffendosering moet honderd procent op het brouwproces zijn afgestemd”, zegt Peeters, “anders lukt het niet.”

Flexibiliteit cruciaal

De vereiste flexibiliteit bij de productie van zoveel uiteenlopende biersoorten, geeft Peeters aan, was sterk bepalend voor de keuze van de leverancier voor het grondstoffen- en handlingsysteem.

“Bij de grote bierbrouwers is het redelijk eenvoudig. Zij maken continu maar één soort bier en hebben weinig omkijken naar de grondstoffendosering als het proces eenmaal loopt.

In onze brouwerij moeten we voortdurend van grotere naar kleinere batches en omgekeerd om kunnen schakelen. Niet elke leverancier is daartoe in staat. Er is veel ervaring voor nodig.

We kunnen dat nu heel effectief doen en we hebben alle ruimte om in de toekomst uit te kunnen breiden met extra silo’s en bigbagstations.”

Eigen ontwerp en bouw

Dit was koren op de molen van Ventilec, dat aan alle grote bierbrouwers in de wereld dit type installaties heeft geleverd. Behalve de walsmolen van Tauber en de silo’s van M.I.P. ontwierp en bouwde het bedrijf alle onderdelen van de droge grondstoffenhandling en -doseerlijn in eigen huis.

Daarnaast verzorgde Ventilec ook de engineering van de maallijn en de moutreceptie en managede het hele project. Omdat het bedrijf al deze zaken in eigen hand houdt, kon het beter aan de flexibiliteitseisen van BeerSelect tegemoetkomen en de brouwer op maat bedienen.

ATEX-proof

Uiteraard moet de grondstoffenhandling ook explosieveilig zijn. Ventilec zorgde voor een ATEX-conforme procesinstallatie. De buitensilo’s zijn voorzien van breekplaten, zodat de druk tijdens een eventuele stofexplosie kan ontsnappen.

De gristbunker werd uitgerust met een ATEX-breekplaat/vlamdover. Bij een stofexplosie dooft deze de vlammen en vangt deze de druk op, waardoor letsel aan mens en schade aan de installatie tot het minimum worden beperkt.

Alle geleidende onderdelen werden geaard en de sensoren zijn ATEX-proof.

Afvoer draf

Ventilec verzorgde niet alleen de mouthandling en -dosering. Een bijkomende handlinglijn voert aan het eind van het brouwproces de draf uit de ketels af naar een drafsilo (40 m³) buiten het gebouw, die is voorzien van een op maat gemaakte rvs uitvoerschroef voor vrachtwagenbelading.

Schroef en silo zijn voorzien van een spoelleiding, zodat beide installaties na uitvoer van de draf gereinigd kunnen worden, een eis voor Good Manufacturing Practice (GMP)-certificering voor diervoeders.

De draf krijgt namelijk een nieuwe bestemming als veevoer. Aan het eind van de schroef bevindt zich een automatische afsluiter om geurhinder naar de omgeving tegen te gaan.

Bijzondere klus

Het inrichten van een volledig nieuwe brouwerij was een bijzondere klus. Er komen namelijk bijna geen nieuwe brouwerijen meer bij; het gaat meestal om uitbreidingen van bestaande brouwerijen.

Ventilec heeft voor dit project dan ook alles op het gebied van handling en dosering en ATEX-beveiliging uit de kast kunnen trekken. En de lijn bovendien zo ingericht dat uitbreidingen relatief eenvoudig zijn te realiseren.