Pieter van den Brand
Steeds meer procesmachines krijgen na bewezen diensten een ‘functie elders’. Leveranciers bieden klanten aan hun machines terug te nemen voor een nieuwe bestemming. Nieuw zijn sectoren als de kunststofrecycling die volop voor de robuuste machines uit de food-industrie kiezen.
Pieter van den Brand
Site-manager Frank Feijen van Coolrec Plastics wijst op een magneetscheider op twee meter hoogte als ‘finishing touch’ in een proceslijn voor het opschonen van kunststofrecyclaat. Niets wijst erop dat het apparaat al een lang leven elders heeft gedraaid. Het exacte type magneet wil Feijen onbenoemd laten, om de concurrentie niet wijzer te maken, maar het apparaat doet perfect zijn werk. “We kunnen nog heel fijne metaaldeeltjes uit het kunststof halen. Dus we zijn er erg blij mee.” Het bedrijf in Waalwijk, dat plastics opwerkt uit gerecyclede koelkasten en andere elektronische apparaten, is onderdeel van afvalconcern Renewi. De kunststofstromen worden op Coolrecs locatie in Dordrecht tot snippers geshredderd en in Waalwijk met uiteenlopende scheidingstechnieken naar kwalitatief hoogwaardig recyclaat opgeschoond (jaarlijks 30 duizend ton, geselecteerd op kleur met een zeer hoge zuiverheidsgraad).
Coolrec is sterk in het opzuiveren van polystyreen (PS), de in koelkasten gangbare kunststof. Ook werkt het bedrijf steeds meer Acrylonitril-Butadieen-Styreen (ABS) op vanwege de groeiende belangstelling vanuit de industrie. De gecertificeerde kunststoffen gaan allang niet meer uitsluitend naar de bloempottenindustrie en krijgen zelfs hoogwaardige toepassingen, zoals in kinderspeelgoed. Een van de proceslijnen is speciaal ontworpen voor de kunststof uit koelkasten en vriezers. Dit type kunststof, vooral wit PS, wordt bij de ontmanteling van koelkasten meteen in een monostroom gehouden. De mix van kunststof uit andere elektrische apparatuur (PS, ABS en PPPE) gaat naar een andere proceslijn, in dit geval die met de tweedehands magneetscheider.
“Circulariteit is ons bestaansrecht en gebruikte machines dragen hieraan bij”Frank Feijen, Coolrec Plastics
Ook andere machines hebben bij Coolrec een tweede leven gekregen. Feijen wijst op een schroeftransporteur en een trilzeef. “De machines komen vaak uit de voedingsindustrie, zijn hoogwaardig van kwaliteit en direct inzetbaar.” Ook zijn ze doorgaans in RVS uitgevoerd. “Het water in de densiteitbaden, waarin we PS en ABS afvangen, is acht keer zouter dan zeewater. De atmosfeer in onze fabriek is veel zouter dan normaal”, zegt Feijen.
Coolrec zet gebruikte machines daarnaast in voor verbeterprojecten, waar het eerst een proefopstelling voor maakt. Binnen het Renewi-concern staat het bedrijf erom bekend dat het de benodigde recyclingprocessen en engineering zelf uitvindt en test. “Wat wij doen is per definitie niet standaard”, zegt Feijen. “Met proefopstellingen zijn hoge kosten gemoeid. Levertijden van nieuwe machines zijn lang. Omdat gebruikte machines robuust en technisch nog in goede staat zijn, kunnen we langdurige testen doen in de productieomgeving met grote volumes.” Hergebruik van machines past in de duurzaamheidsvisie van het bedrijf, aldus Feijen. “Circulariteit is ons bestaansrecht en gebruikte machines dragen hieraan bij.”
“Bij een beperkt onderzoeksbudget bieden gebruikte machines dan uitkomst”Rick Soepenberg, Surplus Select
Directeur Rick Soepenberg van Surplus Select, dat een aantal gebruikte machines aan Coolrec leverde, bevestigt dat de belangstelling in de markt groeit. “Mengers, zeefmachines en transportschroeven”, noemt hij als voorbeeld, “maar ook ontijzeringsapparaten en detectoren zijn prima herplaatsbaar. Ook al zijn het niet de nieuwste modellen en vergen ze wat meer onderhoud, technisch gezien zijn de machines betrouwbaar en meer is er vaak niet nodig.” Een zeefmachine, die eerder bij een bandenrecyclingbedrijf in gebruik was voor het scheiden van rubber en staaldraad, heeft een nieuw tehuis gekregen bij een grote exporteur van gecomposteerde meststoffen. Door een wijziging in de productie bij een zuivelfabrikant kwam een melkpoedersilo (inhoud: 80 kuub) vrij, en daar kon Soepenberg een muesli-producent blij mee maken. Met fabrikant Van Beek van schroeftransporteurs heeft Surplus Select een terugkoopprogramma opgezet.
“Klanten vragen ons nadrukkelijk mee te denken over hun wisselende capaciteitsvraag”Kees Uppenkamp, Smicon
Ook in de biobased hoek ziet Soepenberg interessante ontwikkelingen. Een van de trends is het verwerken van alternatieve eiwitten in vleesvervangers. “Bedrijven die eiwitten winnen uit nieuwe bronnen als insecten, slachtafval, algen en zeewier experimenteren volop met uiteenlopende kleinschalige testinstallaties. De uitdaging is hoe ze deze voedingsstoffen procesmatig uit deze bronnen kunnen halen. Bij een beperkt onderzoeksbudget bieden gebruikte machines dan uitkomst.”
“De prijzen van gebruikte machines zijn interessant en ze zijn meteen beschikbaar”Paul van den Munckhof, Nijsen
De groeipotentie van de refurbished-markt is enorm, beaamt commercieel manager Kees Uppenkamp van Smicon. Dit bedrijf bouwt machines voor het recyclen van verpakte en onverpakte voedingswaren, zoals over-de-datum-producten uit de supermarkt en afval van restaurants. De gerecyclede stromen gaan onder meer naar de diervoederindustrie en biogascentrales. Smicon biedt zijn klanten aan machines bij vervanging terug te nemen. “Als we een machine zelf in onderhoud kunnen houden, doen we daar heel graag een terugkoopgarantie bij. Al onze machines zijn technisch goed om een tweede leven te krijgen. Soms zitten er pareltjes tussen. De afgelopen drie jaar hebben we enkele tientallen machines kunnen herplaatsen.”
De groei zit volgens Uppenkamp vooral in opkomende landen. Dichterbij in Europa en eigen land hebben klanten met name behoefte aan tijdelijke extra productiecapaciteit. “Tijdens de coronacrisis moesten bedrijven bijvoorbeeld van de grote berg frietaardappelen af, omdat de eetgelegenheden dicht waren”, zegt Uppenkamp. “Als een klant dan gedurende een aantal maanden extra capaciteit nodig heeft, kunnen we daar snel op inspelen. We slagen er dankzij ons netwerk en kennis van de markt moeiteloos in om een nieuwe bestemming voor machines te vinden.” Ook ziet Uppenkamp nieuwe businessmodellen ontstaan. “Klanten vragen ons nadrukkelijk mee te denken over hun wisselende capaciteitsvraag. Ze richten hun investering in een machine anders in en vragen voortaan een prijs per ton per maand. Als ze extra capaciteit nodig hebben, kunnen klanten prima uit de voeten met een tweedehands machine. Voor een langere periode gaan we de machines die we terugnemen, eerst uitgebreid refurbishen.”
Een van Smicons klanten voor gebruikte machines is Nijsen. Het bedrijf in Veulen onder de rook van Venray verwerkt reststromen van levensmiddelen, zoals brood, koek en snoep, tot diervoeder. In de fabriek in Veulen bij Venray staan een ontpakker en een aantal schroefpersen. “De prijzen van gebruikte machines zijn interessant en ze zijn meteen beschikbaar”, vertelt hoofd technische projecten Paul van den Munckhof. Ook Nijsen bouwt proefopstellingen om aanvullende processtappen uit te proberen. “Daar schaffen we liever geen nieuwe machine voor aan. Een voorwaarde is wel dat een gebruikte machine goed in het proces past, zowel qua omvang als capaciteit. Als we veel kosten kwijt zijn aan ombouwen en aanpassen, is het niet meer interessant.”
Duurzaamheid speelt beslist mee in de overwegingen bij Nijsen om voor een gebruikte machine te gaan. “Dat zit in onze genen”, zegt Van den Munckhof. “We zijn heel zuinig op onze machines en willen dat ze zo lang mogelijk meegaan. Eigenlijk halen we liever een ouderwetse machine in huis die degelijk en betrouwbaar is dan een nieuwer model waarbij de kans bestaat dat het veel sneller oud ijzer wordt.” ●
________________________________________________
● In 2016 lanceerde het kabinet het programma ‘Nederland Circulair in 2050 circulair’. Als tussendoel moet het gebruik van fossiele grondstoffen in 2030 zijn gehalveerd. De circulaire economie lijkt gestoeld op de gedachte dat er dan geen afval meer is. De nadruk ligt ook sterk op het eind van de keten bij de recycling van reststromen. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), dat een vinger aan de pols houdt bij het realiseren van de kabinetsdoelen, draait de circulaire economie om veel meer: efficiënter omgaan met grondstoffen, geen eindige materialen (plastic uit olie) meer gebruiken maar vervangen door hernieuwbare grondstoffen, afgedankte materialen hergebruiken en de levensduur van producten verlengen. Ook een langer gebruik van machines hoort daar nadrukkelijk bij. Hierdoor draagt de industrie bij aan circulariteit, aldus het PBL. Leveringsrisico’s rond nieuwe machines zullen in toenemende mate gaan spelen. Er is een groeiende schaarste aan belangrijke grondstoffen, zoals nikkel en kobalt, in de wereld. Levertijden van machines worden langer en de prijzen gaan omhoog. Hergebruik van machines spaart grondstoffen uit en daarmee is de circulaire economie weer een stapje verder. Bovendien kunnen bedrijven snel schakelen tegen een vaak aantrekkelijke prijs.
