Tekst: Pieter van den Brand | Foto’s: Marco Vellinga, Jansen&Heuning
De schroeftransporteur blijft een uitstekende en robuuste machine voor de bulkhandling. Technisch directeur Jur Lommerts van Jansen&Heuning is overtuigd van de vele mogelijkheden. Maar ook de nadelen laat hij niet onbenoemd.
Tekst: Pieter van den Brand | Foto’s: Marco Vellinga, Jansen&Heuning
Uitgevonden door Archimedes in de derde eeuw voor Christus is de schroeftransporteur een van de oudste transporttechnieken, destijds bedacht om water van laag naar hoog te brengen. Het principe van de archimedesschroef is vandaag de dag niet meer weg te denken in de bulkhandling. “De schroeftransporteur is een prima apparaat voor de wat kleinere afstanden, niet al te grote capaciteit en meerdere vul- en lospunten”, vat technisch directeur Jur Lommerts van Jansen&Heuning samen.
Het Groningse bedrijf heeft allerlei toepassingen van schroeftransportsystemen in tal van industriebranches gebouwd, van de handling van meel, graan en zout tot die van kunstmest, eiwitten en afvalstoffen. “Vergeleken met een transportband kan een schroeftransporteur op meerdere punten in een proceslijn instorten. Ook kun je het product in een schroef van links naar rechts laten lopen om het goed te kunnen verdelen in een opslagruimte. De constructie van een schroeftransporteur is stof- en waterdicht, wat bijdraagt aan voedselveiligheid. Verder is het een robuust apparaat, want het bestaat uit niet meer dan een as en twee draaiende lagers, en er is weinig inbouwruimte nodig.”
Belangrijke aandachtspunten voor de optimale handling van een product, aldus Lommerts, zijn de juiste lengte, werkhoek en doseercapaciteit van de schroef. Ook de temperatuur en – niet in de laatste plaats – de eigenschappen als viscositeit, abrasiviteit en stortgewicht van het te transporteren product spelen mee. De diameter en het aandrijfvermogen van de schroeftransporteur zijn eveneens relevant.
“De capaciteit bij het laden en lossen van een vrachtwagen ligt tussen de 100 en 150 kuub per uur. Dat betekent een diameter van circa 500 millimeter voor de trog. Meer is doorgaans niet nodig.” In de procesindustrie, geeft hij aan, ligt de capaciteit vaak lager en zijn afstanden relatief klein. Daarom worden daar veel schroeftransporteurs toegepast met een diameter van rond de 300 millimeter.” Pluspunt van de schroeftransporteur, aldus Lommerts, is dat het apparaat door toepassing van speciaal staal hoge procestemperaturen tot 500-600 °C kan weerstaan.
Standaard-schroeftransporteurs bestaan niet in de droge procesindustrie met haar complexe processen en uiteenlopende typen van producten. Het leveren van een schroeftransportsysteem is altijd maatwerk. “We maken onze schroeftransporteurs tot op de millimeter nauwkeurig.” Een bedrijf dat op zoek is naar een nieuwe schroeftransporteur kan met de gratis rekentool van Jansen&Heuning (zie link onder) zelf de beoogde machine configureren. Na het invullen van de benodigde gegevens rolt daar de optimaal berekende transportinstallatie uit. “Zo kunnen we zo’n machine slimmer en sneller engineeren en het garandeert dat we met een échte maatwerkoplossing kunnen komen”, zegt Lommerts.
“Prima apparaat voor kleinere afstanden, niet al te grote capaciteit en meerdere vul- en lospunten”Jur Lommerts
Om een voorbeeld te noemen: bij Noblesse Proteins, een verwerker van pluimveeslachtafval in Wijster, bouwde Jansen&Heuning een compleet nieuwe lijn voor de opslag en verlading van producten. Een grote uitdaging waren de slechte loopeigenschappen van de producten vlees- en vedermeel vanwege hun hoge vochtgehalte. De kans op brugvorming in leidingen en silo’s is groot.
Om dit vraagstuk op te lossen, rustte het bedrijf elk van de enorme siloblokken uit met een dubbele schroeftransporteur onderin. Hierdoor ontstaat een brede uitloop van het product. Verder is elke schroef voorzien van een verlopende spoed, wat wil zeggen dat de afstand tussen de schroefbladen op de as telkens iets groter is. Hierdoor wordt de productstroom over de volle lengte geactiveerd.
“Het idee voor het aanpassen van de schroeftransporteurs ontstond tijdens de engineering van de opslaglijnen. De nieuwe schroeven zijn een belangrijke verbetering. Het meelproduct kan zo sneller doorstromen en het bedrijf kan het tempo erin houden en het verhoogde capaciteitsvolume zo optimaal mogelijk benutten.”
De nadelen van de schroeftransporteur wil Lommerts beslist niet onder het kleed schuiven. “Schroeftransporteurs zijn alleen geschikt voor kortere afstanden en niet al te hoge capaciteit. Een heikel punt blijft dat er in een schroef altijd veel wrijving is van het product met de schroefbladen en de trog. Bij abrasieve materialen, zoals zand en gebroken glas, is het slijtageproces hoog. Daar is weinig tegen te doen. Een slijtvaste kunststoffen bekleding van de trog werkt hooguit vertragend. Wrijving kost ook veel kracht, en dat is ongunstig voor het energieverbruik. Een schroeftransporteur verbruikt tweemaal zoveel energie als een kettingtransporteur en drie- tot vijfmaal meer dan een transportband.”
Een groot risico bij schroeftransporteurs, geeft Lommerts nog mee, is het gebruik van tussenlagers. De schroefas wordt hiermee opgehangen in de trog, om te voorkomen dat deze doorbuigt en de constructie beschadigd raakt.
“Ik ben een tegenstander van tussenlagers. Ze zijn niet alleen onderhoudsgevoelig, maar ze zorgen er ook voor dat de productstroom aanloopt en de vullingsgraad wordt beperkt. Uiteindelijk kan de machine verstopt raken. Zaak is de schroeftransporteur zo te ontwerpen en te engineeren dat er geen tussenlagers nodig zijn, bijvoorbeeld door het apparaat op te knippen in twee aparte schroeven. We hebben hele proceslijnen om moeten bouwen, omdat er in de schroeven tussenlagers waren gebruikt. Zoveel ellende gaf dit.”
________________________________________________
• stof- en waterdicht
• simpele constructie van slechts twee draaiende lagers en as-afdichtingen
• voor kortere afstand relatief goedkoop per meter
• voedselveilig te maken
• kan hoge procestemperaturen aan (500-600 °C)
• kleine inbouwruimte nodig
• snelle levertijden
• gestandaardiseerd ontwerp per leverancier
Nadelen van de schroeftransporteur
• alleen voor kortere afstanden en niet al te hoge capaciteit
• tussenlagers zijn onderhoudsgevoelig
• veel wrijving van product met de schroefbladen en de trog, wat bij abrasieve materialen tot snellere slijtage van de machine leidt en een ongunstig energieverbruik geeft
