Hoe het Hygienic Design Network bruggen slaat tussen theorie en praktijk in de voedselverwerkende industrie.
Voedselveiligheid is geen checkbox op een inspectieformulier. Het is een dagelijkse praktijk, waarin fouten pas zichtbaar worden als het te laat is. Toch is het naleven van alle Europese hygiënerichtlijnen gemakkelijker gezegd dan gedaan. Juist op dat snijvlak tussen theorie en realiteit opereert het Hygienic Design Network (HDN).
Onder leiding van Hans van der Steen, sinds 2020 Business Manager van HDN, brengt het netwerkontwerpers, machinebouwers, installateurs, toezichthouders en eindgebruikers bij elkaar rond een gemeenschappelijk doel: voedselveiligheid die werkt.
“Veel ontwerptrajecten starten zonder een gedegen hygiënerisico-inventarisatie,” stelt Van der Steen scherp. “Iedereen kent de RI&E voor veiligheid, maar op het gebied van voedselveiligheid gebeurt dat nog veel te weinig.” Het resultaat: installaties die op papier voldoen, maar in de praktijk toch fout gaan. Niet door onwil, maar door gebrek aan kennis of samenwerking in de keten.
HDN wil dat gat dichten. “Met meer focus op de toepassing en vroegtijdige betrokkenheid van alle stakeholders kun je veel gerichter maatregelen treffen. Daarmee voorkom je dure aanpassingen achteraf.”
Als kennispartner van Solids Rotterdam 2025 is HDN dit jaar nadrukkelijk aanwezig op de beursvloer. Tijdens beide beursdagen verzorgt het kennissessies, waarin actuele thema’s centraal staan:
Met praktijkgerichte inzichten en inspirerende voorbeelden maakt HDN tastbaar hoe theorie wordt omgezet naar werkbare oplossingen in de fabriekshal.
Om structurele verbetering mogelijk te maken, ontwikkelt HDN ‘best practices’ – praktische richtlijnen gebaseerd op realistische situaties uit de sector. Deze worden gevalideerd in werkgroepen met bedrijven, onderwijsinstellingen en toezichthouders. Zo ontstaan standaarden die niet alleen op papier kloppen, maar ook in de praktijk werken.
Toch blijft erkenning van vakmanschap achter. “De ‘goed’ wordt vaak niet gezien, de ‘onvoldoende’ niet herkend,” zegt Van der Steen. “Dat belemmert verbetering. Wat helpt zijn duidelijke specificaties, objectieve inspecties en concrete opdrachten. Daarmee voorkom je interpretatieverschillen en onduidelijkheid.”
Incidenten met voedselveiligheid ontstaan zelden plotseling. Vaak ligt de oorzaak al veel eerder in het proces. “Wat ontbreekt is structurele borging. Je moet voedselveiligheid organiseren zoals je productie organiseert – met heldere processen, rollen en verantwoordelijkheden,” stelt Van der Steen.
Daarin speelt HDN een proactieve rol. Het netwerk ontwikkelt niet alleen standaarden, maar werkt ook samen met onder andere de NVWA om inspectie en handhaving te verbeteren. “Zo ontstaat een voortdurende wisselwerking tussen praktijk, regelgeving en onderwijs. Dat houdt het systeem levend en lerend.”
Ook op het gebied van duurzaamheid timmert HDN hard aan de weg. De komende Ecodesign for Sustainable Products Regulation (ESPR), die vanaf 2027 van kracht wordt, dwingt bedrijven om hun ecologische voetafdruk meetbaar te maken. Van der Steen: “Circulariteit is nu nog vaak een loze term. Net zoals we hygiënisch ontwerp concreet hebben gemaakt, willen we dat ook doen voor duurzaam ontwerp.”
In samenwerking met brancheorganisaties ontwikkelt HDN-tools die CAPEX- en OPEX-afwegingen integreren, inclusief energieverbruik, materiaalkeuze en levensduur. “Alleen zo kun je echt sturen op een lage total cost of ownership én milieu-impact.”
Hij waarschuwt echter voor kortetermijndenken: “Zolang we alleen naar aanschafkosten kijken en niet naar de totale footprint, blijven we verkeerde keuzes maken. Bewustzijn en erkenning van kwaliteit zijn essentieel voor verandering.”
De rode draad door alle initiatieven van HDN is samenwerking. Van der Steen: “Echte vooruitgang bereik je niet alleen. Dat lukt alleen als leveranciers, fabrikanten, gebruikers, brancheverenigingen en toezichthouders de handen ineenslaan.”
Maar samenwerking vraagt meer dan goede bedoelingen. “Het vraagt structuur, wederzijds vertrouwen en een gedeeld belang. Daarin biedt HDN ondersteuning – via werkgroepen, opleidingen en methodieken.”
Vooruitkijkend ziet Van der Steen een duidelijke rol voor overheid en sectororganisaties. “Er gaat veel subsidie naar losse innovatietrajecten. Maar juist samenwerking levert het grootste maatschappelijk rendement op.”
HDN ontwikkelt daarom centrale kennisinfrastructuren die ook buiten individuele organisaties toepasbaar zijn. “Je wilt niet afhankelijk zijn van één specialist in één fabriek. We moeten bouwen aan een sterke, gedeelde basis die het fundament vormt voor veilige én duurzame voedselproductie.”
Voedselveiligheid begint niet bij regelgeving – het begint bij bewust handelen, slim ontwerpen en gezamenlijke verantwoordelijkheid. En dat is precies waar HDN de standaard zet.
Ontdek food & feed op Solids Rotterdam
