Tekst: Pieter van den Brand | Fotografie: GBN-AGR
De recycling van versleten kunstgrasvelden komt eindelijk op stoom. Na twee gesneuvelde initiatieven in de jaren 10, is een recyclingfabriek in Amsterdam nu in vol bedrijf. Een grote Deense kunstgrasrecycler start in 2022 in Tiel en wil van het gras ook garens gaan spinnen.
Tekst: Pieter van den Brand | Fotografie: GBN-AGR
Volgens schattingen zijn er in Nederland zo’n 3.000 sportvelden van kunstgras. Doorsnee gaat zo’n veld een jaar of tien mee. Maar wat dan? Wat zijn de opties voor de circa 2 miljoen m2 die jaarlijks aan vervanging toe is? Sinds het stortverbod van 2012 is recycling de verplichte route. Maar de recycling van kunstgras kende nogal wat hobbels. Afvalbedrijf VAR (inmiddels opgegaan in Attero) had kort na het stortverbod een technologie klaar staan. Met een kolossale vervezelingsmachine uit de textielrecycling kon het bedrijf de sprietjes van kunstgras opwerken tot droge, losse en schone kunststofvezels. Maar al snel trok Attero-eigenaar Waterland daar de stekker uit. Het innovatieve procedé kende nogal wat kinderziekten en het private-equitybedrijf had daar geen geduld voor.
Nog een handvol bedrijven ging in de jaren 10 aan de slag met kunstgrasrecycling. In Barneveld verwerkte het bedrijf Vink de versleten kunstgrasmatten met een nat proces om de plastic vezels schoon te krijgen. De zwaarste beproeving was het verwijderen van het latex, waarmee de rug is afgewerkt waarop het kunstgras is getuft. Voor dit succes ontving Vink zelfs een recyclingprijs.
Het recyclaat vond zijn toepassing als mantelmateriaal van drainageleidingen. Jaarlijks ging het om enkele duizenden tonnen. Eind 2018 zette ook Vink echter een punt achter de kunstgrasrecycling. Het bedrijf werd beschuldigd van gesjoemel met de verkoop van afgedankte kunststofmatten en het niet naleven van de milieuregels voor de opslag ervan. Het animo om in Nederland kunstgras te recyclen, was daarop volledig verdwenen. Overal in het land stapelden de rollen kunstgras zich op en een verantwoorde verwerking was niet langer mogelijk.
“De recycling van kunstgras is ditmaal commercieel gezond”Eric van Roekel, GBN-AGR
Tot voor kort. Sinds medio 2021 is de kunstgrasrecycling weer vol op stoom. In het Westelijk Havengebied in Amsterdam verwerkt de fabriek van GBN-AGR (De laatste drie letters staan voor ‘Artificial Grass Recycling’) in één dag een compleet kunstgrasveld (6.770 m2). In een eerste recyclingstap schudt en hamert een machine met de stoere naam ‘de mattenklopper’ alle zand- en rubberkorrels uit de kunstgrasmat. Het gescheiden zand wordt vervolgens in een centrifugetrommel schoongespoeld.
Zo’n 90% van het gewicht van een kunstgrasmat bestaat uit zand en rubber als infillmateriaal. Het zand is prima herbruikbaar, onder meer als fundering van nieuwe kunstgrasvelden. De gescheiden en gereinigde rubberkorrels – vaak fijngemalen autobanden – gaan voor hergebruik naar de industrie voor onder meer de productie van industriële vloeren en panelen voor sedumdaken.
De leeggeklopte kunstgrasmat gaat naar een volgende machine die de mat tot gort maalt. De kunststofmix (PE en PP) wordt in een agglomereermachine opgewerkt tot erkend RTA-recyclaat (‘Recycled Turf Agglomerate’). Het kunststof is niet bruikbaar voor nieuw kunstgras, maar het bedrijf heeft tal van afnemers om zich heen verzameld die de korreltjes een nieuwe bestemming geven, van plaatmateriaal voor onder meer schuttingen en picknicktafels, tot – om in een sportieve ambiance te blijven – de kantplanken rondom het hockeyveld. “We onderzoeken nog meer toepassingen”, legt directeur Eric van Roekel uit. “Dit is nog niet de ultieme oplossing, maar wel veel beter dan wat er voorheen met het gerecyclede kunststof gebeurde.”
Als dochteronderneming van bouwbedrijf Strukton werkt GBN-AGR nauw samen met Antea Sport, een ander bedrijfsonderdeel onder de Oranjewoud-
vlag dat sportvelden van kunstgras aanlegt. Grote kunstgrasproducenten als Domo, Ten Cate en CSC schragen het initiatief voor de fabriek. “Een belangrijke reden om met de recycling van kunstgras te beginnen”, vertelt Van Roekel, “is dat we als bedrijven in de keten dit probleem voor eens en altijd op willen lossen.” Van Roekel zegt er veel vertrouwen in te hebben dat de recycling van kunstgras ditmaal commercieel gezond is. “We hebben volop moeten investeren, maar dat is nu gedaan. De bedrijfsvoering is op orde en de volumes stromen binnen. Onze afzetmarkten zijn volop in ontwikkeling.” Het bedrijf wil ook fabrieken in Duitsland en Frankrijk neerzetten. “We zijn nu de locaties aan het zoeken. Over een paar jaar willen we daar actief zijn.”
In omgekeerde richting wil de Deense kunstgrasrecycler Re-Match in Nederland aan de slag met kunstgrasrecycling. Het bedrijf gaat in Europa en de Verenigde Staten 24 fabrieken bouwen, om te beginnen in Tiel. Daar wil het jaarlijks zo’n 2 miljoen m2 kunstgras (omgerekend 280 volledige sportvelden) uit Nederland, België en het noordwestelijk deel van Duitsland gaan recyclen. Dit is inclusief de afgedankte kunstgrasrollen die in deze landen nog liggen opgeslagen. De vergunningen zijn rond en het bedrijf verwacht de fabriek in 2022 in bedrijf te kunnen nemen.
“Op labschaal hebben we aangetoond dat kunstgras volledig circulair te maken is”Stefaan Florquin, Re-Match
Re-Match etaleert zijn gepatenteerde recyclingprocedé breeduit. Het bedrijf heeft – net als eerder Vink – de belangrijke horde genomen om de rug van de kunststofvezels te scheiden en apart te verwerken. In het proces, dat al in een kleinere fabriek in Denemarken wordt toegepast, worden de vier componenten zand, infill, vezels en backing gescheiden naar grootte en dichtheid, onder meer met een groot aantal trilzeven met aangepaste luchtcirculatie. Het gaat om een droog proces, dus er ontstaat geen vervuild afvalslib.
Om de verspreiding van rubber-infill-materiaal tijdens het transport en de opslag tegen te gaan, worden de rollen verpakt in gerecyclede kunststofzakken. Dit plastic gaat mee in het recyclaat. Batches kunnen met een tracking & tracing-systeem integraal worden gevolgd, van de afdankfase tot het eindproduct. Om het slechte imago van de kunstgrasrecycler tegen te gaan, heeft het bedrijf zijn proces en bedrijfsvoering gecertificeerd. In april 2021 kwam daar kwaliteitszorgcertificaat ISO 9001 bij.
Ook de gerecyclede vezels van Re-Match komen in toepassingen als kantplanken en walbeschoeiing terecht. Wel gaat de ambitie beslist verder, aldus COO Stefaan Florquin, verantwoordelijk voor de nieuwe fabrieken. Onder de noemer ‘Yarns-to-Yarns’ wil het bedrijf met 2,5 miljoen euro subsidie uit het Horizon 2020 R&D-programma van de Europese Unie een chemische techniek ontwikkelen om van de gerecyclede kunstgrasvezels nieuwe garens te maken.
De technologieontwikkeling vindt plaats in een consortium met onder meer het Duitse Fraunhofer Instituut. “De grootste uitdaging blijft kunstgras volledig circulair te maken”, zegt Florquin. “Op labschaal hebben we aangetoond dat het kan. Op dit moment doen we testen op industriële schaal.” Om aan te kunnen tonen dat het circulaire kunstgras dezelfde kwaliteit en sterkte als primair kunstgras heeft, wil het bedrijf proefvelden gaan inrichten. ●
