Tekst: Pieter van den Brand
De interesse in katalytische persluchtbehandeling neemt toe. Deze persluchttechniek heeft zich bewezen in het afbreken van oliedamp en bacteriën en garandeert een steriele persluchtkwaliteit. ‘Dit is echt een firewall.’
Tekst: Pieter van den Brand
In tal van sectoren van de procesindustrie is een volledig olievrije en bacterievrije perslucht een harde vereiste. Neem de ijsproducent die perslucht gebruikt om zijn softijs luchtiger te maken. Of de autofabrikant die zijn auto’s gaat spuiten. Al een klein spatje olie kan vlekken geven. Veel processen die perslucht toepassen, lopen het risico dat verontreinigingen uit de omgevingslucht via de aanzuiglucht van de compressor in het persluchtsysteem terechtkomen. Vocht in perslucht fungeert als transportmiddel voor deze vervuilingen. Drogen biedt uitkomst, maar is niet afdoende om aanwezige olie en bacteriegroei helemaal naar nul terug te brengen. Er blijft dus een besmettingsrisico van producten.
“Kou remt de groei, maar doodt de bacteriën niet”, zegt persluchtadviseur Sara Deckers van BEKO Technologies, maker en leverancier van persluchtbehandelingsapparatuur. “In een warme en vochtige omgeving komen de beestjes weer tot leven. In processen met flink hoge temperaturen is de contacttijd meestal te kort om bacteriën te doden.” Ook actiefkoolfiltratie, een vaak toegepaste techniek om perslucht te zuiveren, biedt niet altijd de garantie dat olie(damp) volledig wordt afgevangen. Micro-organismen dienen op een geheel andere wijze te worden tegengehouden.
BEKO Technologies timmert al enkele jaren aan de weg met een katalytische behandelingstechniek voor een zuivere persluchtkwaliteit, die het bedrijf zelf heeft ontwikkeld. In processen waarin olie absoluut ongewenst is, komt deze chemische techniek nadrukkelijk in beeld.
Een illustratief praktijkproject, aldus Deckers, is bij een geitenkaasfabrikant gerealiseerd. Aan het rijpingsproces van de kaas moeten de juiste schimmels te pas komen. Deze worden met een vernevelingsproces over de kaas verspreid. Het bedrijf, de naam kan Deckers niet noemen, trof echter ook andere schimmels op zijn kaas aan. De bestaande persluchtbehandeling bleek deze ongewenste schimmels niet volledig af te vangen.
Het katalytisch systeem slaagde erin de perslucht voor het vernevelingsproces wel volledig schimmelvrij te maken. In de steriele perslucht hoeft de fabrikant vervolgens alleen nog maar de schimmels toe voegen die voor het rijpingsproces nodig zijn om de juiste kaas te kunnen maken. Voor het verder drogen van de perslucht is nog een adsorptiedroger nageplaatst. De katalytische behandelingstechniek biedt de garantie van een stabiele en optimale persluchtkwaliteit. “Dit is een absoluut proceszekere techniek, echt een firewall”, zegt Deckers.
“Als fabrikanten tegen problemen met de productkwaliteit aanlopen, zijn ze bereid te investeren in een katalytisch persluchtbehandelingssysteem”persluchtadviseur Sara Deckers van BEKO Technologies
Een schijnoplossing, wil Deckers nog opmerken, zijn olievrije compressoren. Voedselveiligheidsnorm FSSC 22000 (Food Safety Systems Certification) schrijft voor dat perslucht vrij van contaminaties moet zijn, en beveelt zo’n type compressor aan. “Dat lijkt dan een logische keus”, zegt Deckers. “De omgevingslucht die de compressor aanzuigt kan echter nog altijd oliedamp bevatten, dus dan schiet je hier weinig mee op. Een olievrije compressor is bovendien duur in aanschaf en onderhoud en produceert onnodig veel warmte.” Deckers adviseert de meer gangbare oliegesmeerde compressor te gebruiken met een katalytische nabehandelingsstap voor de perslucht. “Dan ben je energetisch beter uit en je realiseert een zuivere en zeer droge persluchtkwaliteit.”
Deckers geeft aan dat voor een verdere verspreiding van de katalytische persluchtbehandeling nog veel bewustwording nodig is. De technologie is relatief onbekend, waar filtratie met actiefkool redelijk is ingeburgerd. De technici bij bedrijven snappen de werking ervan. “Bedrijven die ons benaderen, laten we met tests zien dat de katalytische behandeling doet wat ze belooft. We zien dat er een kentering is ontstaan. De interesse groeit, maar het gaat nog geleidelijk”, zegt Deckers. “Steeds meer producenten worden zich ervan bewust dat ze er alles aan moeten doen om risico’s te vermijden. Ze nemen hun business serieus. Vaak ook willen ze de komst van strengere regelgeving vóór zijn. Bedrijven gaan er nog te vaak vanuit dat het wel goed zit met hun persluchtinstallatie. Als ze dan tegen problemen met bijvoorbeeld de kwaliteit van hun product aanlopen en verontreinigingen in hun perslucht tegenkomen, en ze meer gaan meten en controleren op de rol van perslucht hierbij, dan kijken ze er opeens heel anders tegenaan en zijn ze bereid te investeren in een katalytisch persluchtbehandelingssysteem.”
Ook de inspanningen om aan de ISO-8573-1-norm voor persluchtkwaliteit te voldoen, trekken veel bedrijven over de streep om voor katalytische persluchtbehandeling te kiezen, weet Deckers. Als voorbeeld noemt ze een fabrikant die volgens deze ISO-norm ‘klasse 2’ aan oliegehalte moest garanderen. “Klasse 2 houdt in dat je 0,1 milligram olie per kuub perslucht mag hebben. Dan moet je meer doen dan alleen filteren. Een kleinschalig katalytisch systeem bleek in dit geval al te helpen.”
Een katalytisch persluchtbehandelingssysteem werkt met een ‘converter’, die koolwaterstoffen (olie) omzet in CO2 en water. De in de perslucht aanwezige bacteriën die in een persluchtleiding met olie, vocht en warmte gedijen, worden net als de olie(damp) vernietigd.
Het systeem heeft een warmtewisselaar die de instromende lucht opwarmt, waarna een verwarmingselement de lucht verder verhit (tot 160-180°C), wat het katalytische kraakproces bevordert. De lucht stroomt aan de binnenzijde van de converter, die is uitgerust met katalysatormateriaal (doorgaans mangaanoxide). De lange koolwaterstofketens worden in een chemisch proces afgebroken. Het condensaat wordt afgevoerd.
De gezuiverde steriele lucht wordt door de warmtewisselaar weer afgekoeld en stroomt het productieproces in. Het systeem is ongevoelig voor temperatuur, ook de hoeveelheid vocht en olie maakt de katalysator niet uit. BEKO Technologies heeft het katalytische persluchtbehandelingssysteem BEKOKAT in het portfolio, dat volgens dit procedé werkt.
