Tekst: Wouter Oude Groothuis | Fotografie: Chemelot
De bedrijven op chemiepark Chemelot werken samen om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dat gaat niet alleen om het verminderen en vergroenen van het energieverbruik. “Het gaat om een integrale aanpak die de keten als geheel klimaatneutraal moet maken”, zegt Frank Schaap, Director Business Development & Marketing. Circulaire productie speelt daarbij een sleutelrol.
Tekst: Wouter Oude Groothuis | Fotografie: Chemelot
Op de Chemelot-site grijpt alles in elkaar onder het motto ‘slimmer’, ‘efficiënter’ en ‘duurzamer’. Er is sprake van een hoge mate van integratie en van gedeelde knowhow, zowel in de fabrieken als op de onderzoeks- en onderwijscampus. Alle partijen kunnen gebruik maken van de aanwezige site- services met onder meer utiliteiten als stoomfabrieken, een afvalwaterzuiveringsinstallatie en een warmtekrachtcentrale.
Juist deze integratie maakt Chemelot zo efficiënt en duurzaam, legt Frank Schaap, Director Business Development & Marketing, uit: “Chemelot is dankzij die integratie nu al een van de efficiëntste chemiesites, en we zijn nog lang niet klaar. Verdere digitalisering maakt zaken als voorspelbaar onderhoud en een nog betere controle van procesparameters mogelijk, dus daar valt nog volop winst te behalen.” De brede expertise en onderlinge afhankelijkheid leidt daarbij niet tot chaos, volgens Schaap: “Daarvan is geen sprake, want de business-verantwoordelijken zijn uiteindelijk de baas.”
Chemelot is een groeimotor voor de hele regio, en om die rol ook in de toekomst te kunnen blijven vervullen is het stakeholderteam Chemelot 2025 opgericht. De ambitie is helder: richting 2025 uitgroeien tot de veiligste, duurzaamste en concurrerendste chemiesite van West-Europa, en tegelijkertijd de Brightlands Chemelot Campus uitbouwen tot koploper op het gebied van toepassing van innovatieve en duurzame materialen.
“De maatschappij vraagt om een klimaatneutrale en circulaire chemiesite”, zegt Schaap, “en het feit dat onze bedrijven dat ook willen, verstevigt de verankering van de chemiesite in en buiten de regio. Dat verschaft ons de komende decennia een license to operate.” Als stap in de richting van de gesloten kringloop heeft de directie van Chemelot Site Permit (CSP) – houder van de milieuvergunning van het Chemelot-terrein – het Operation Clean Sweep (OCS)-convenant ondertekend.
“Chemelot wordt de eerste circulaire en klimaatneutrale chemie-site in Europa”Frank Schaap, Director Business Development & Marketing bij Chemelot.
Met het OCS-convenant verbindt Chemelot zich aan het tot nul reduceren van de emissie van kunststof korrels, vlokken en poeders. Het industriebrede initiatief biedt bedrijven in de gehele keten richtlijnen, tools, handleidingen en trainingsmateriaal om kunststofverontreiniging tegen te gaan. Gedurende de afgelopen jaren hebben de producenten Vynova, QCP, SABIC, Borealis, DSM en de waterzuivering IAZI van Sitech zich bij het convenant aangesloten, en dit heeft geleid tot diverse initiatieven om deze vorm van plastic afval te reduceren. Alle kunststofproducenten, -transporteurs en -verwerkers op de chemiesite committeren zich daaraan. Het OCS-convenant laat zien dat Chemelot de zorgplicht voor mens en milieu die hoort bij zijn groeiambities serieus neemt.
Chemelot wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Verder is er een lijst met projecten die al in 2030 moeten leiden tot een CO2-reductie van circa 50%. Daarbij is er sprake van een ‘industrietransitie’ in plaats van een energietransitie, zoals Schaap uitlegt: “Een energietransitie focust primair op de reductie en vergroening van het energieverbruik. Bij een industrietransitie gaat het om een integrale aanpak die de industriële keten in zijn geheel klimaatneutraal moet maken, dus inclusief zaken als vergroening van grondstoffen, hergebruik van restwarmte en zero emissie tijdens het transport.”
De industrietransitie gaat plaatsvinden langs de programmalijnen ‘elektrificatie op basis van groene energie’, ‘grondstofvergroening’, ‘procesverbetering en -optimalisatie’, ‘CCS (CO2-opslag), CCU (de inzet van CO2 als grondstof)’ en ‘circulaire productie’. Met name de circulaire productie is voor deze transitie essentieel.
Om zijn klimaatneutrale aspiraties mogelijk te maken, werkt Chemelot samen met een regionaal netwerk. Schaap: “Chemelot wordt de eerste circulaire en klimaatneutrale chemie-site in Europa. Om dit mogelijk te maken is een zogeheten ‘Hub for Circularity” (H4C) gecreëerd, een regionaal stelsel van onderling verbonden bedrijven, overheden en kennisinstellingen dat gezamenlijk een aantoonbaar niveau van circulariteit realiseert en CO2-neutraal is qua grondstofgebruik.” De diverse overheden moeten daarbij vooral faciliterend optreden, onder meer wat betreft wetgeving inzake de bouw van nieuwe fabrieken en infrastructuur, (NOx-)emissies en de import en verwerking van afval. “Wat we nodig hebben van de overheid is niet alleen een goede infrastructuur en wet- en regelgeving, maar ook een verantwoorde industriepolitiek en een betrouwbaar vestigingsklimaat. Verder moeten er robuuste financiële arrangementen komen.”
Helaas heeft het transitieplan door de pandemie op onderdelen wel wat achterstand opgelopen. Zo zijn turn arounds van productie plants uitgesteld en liggen de ontwikkelingen bij potentiële nieuwe buitenlandse gebruikers van de site tijdelijk stil. “Ook verwachten we dat er door alle corona-steunmaatregelen straks minder subsidie beschikbaar zal zijn voor de transitie”, zegt Schaap. “Aangezien de chemie tot de vitale sector behoort, blijven we zo lang en zo veel mogelijk normaal doordraaien. Overall zou je kunnen zeggen dat de richting van de transitie niet wijzigt, hooguit dat er sprake is van enige vertraging.” ●
• De ruim 880 hectare omvattende site Chemelot bestaat uit de Brightlands Chemelot Campus – onderzoek, ontwikkeling en onderwijs – en het Chemelot Industrial Park. Door de bundeling van expertise en middelen kunnen de bedrijven en instellingen efficiënt opereren qua regelgeving, energieverbruik en handling en transport van grondstoffen.
• Het industrial park biedt plaats aan circa 150 bedrijven en instellingen. Die zijn op zoek naar de optimalisatie van processen en producten en maken gebruik van elkaars (rest)stromen. De Chemelot locatie is goed bereikbaar per spoor, weg, haven, pijpleiding en vliegveld, en heeft diverse gemeenschappelijke diensten, zoals een bedrijfsbrandweer, een beveiligingsdienst en de nodige medische faciliteiten.
• Het hart van de campus wordt gevormd door het Center Court dat onderdak biedt aan de Chemelot Innovation and Learning Labs (CHILL), het Maastricht Science Programma van de Universiteit Maastricht, het DSM Innovation Center en diverse algemene faciliteiten van de Chemelot Campus.
Diverse bedrijven op Chemelot vervullen een voortrekkersrol, zoals:
• SABIC en Plastic Energy: wereldwijd gezien frontrunners in het omzetten van solid plastic waste in pyrolyse-olie, een hydrofobe olie die rijk is aan alkanen. Het gaat daarbij om de gecontroleerde afbraak van PE- en PP-afval plastics tot olie. De aldus verkregen pyrolyse-olie kan nafta als grondstof vervangen in de op het terrein aanwezige naftakrakers Olefins 3 en 4.
• OCI: een kunstmestproducent van onder meer de kunstmeststof Nutramon. Deze meststof heeft wereldwijd gezien de laagste CO2-footprint. Doordat er sprake is van een snelle en langdurige stikstofwerking in het gewas blijven de stikstofverliezen naar de bodem en de lucht beperkt.
