Machines worden op grond van de Machinerichtlijn vaak voorzien van veiligheidsschakelaars, waardoor bij het openen van het hek de bewegende delen veilig worden afgeschakeld. In sommige bedrijven wordt, vaak onder druk van productie, naar een manier gezocht om de hekbeveiligingen te omzeilen. De nieuwe norm ISO/DIS 14119 stelt dat de ontwerper van de machine maatregelen moet nemen om een dergelijk omzeilen te voorkomen. Daarbij moet redelijkerwijs voorzienbaar verkeerd gebruik worden beoordeeld.
Het komt in de praktijk voor dat gebruikers van de machine de blokkeerinrichting proberen te omzeilen. Bij een type 2 schakelaar, een schakelaar met een losse (tong-) actuator, wordt dan bijvoorbeeld een reservetong geplaatst. De eerste versie van ISO 14119 (of EN 1088) stelde geen eisen aan een machineontwerper om maatregelen te nemen tegen het omzeilen. Daarom is door de ISO normcommissie gewerkt aan een nieuwe versie die wel maatregelen hiertoe eist.
Redelijkerwijs voorzienbaar omzeilen
“Omzeilen” is volgens de definitie in ISO/DIS 14119 een actie die een blokkeervoorziening manipuleert en buiten bedrijf stelt of zelfs volledig bypassed. Het gevolg hiervan is dat een machine wordt gebruikt op een door de fabrikant niet bedoelde wijze en/ of zonder de noodzakelijke veiligheidsmaatregelen. Enerzijds zegt de norm dat de noodzakelijke toegang tot de blokkeervoorziening voor onderhoud en inspectie aanwezig moeten zijn. Anderzijds moet voorkomen worden dat de voorziening op een “redelijkerwijs voorzienbare wijze” kan worden omzeild.
Wat verstaat men onder omzeilen
Onder omzeilen op een redelijkerwijs voorzienbare wijze wordt verstaan: Het manueel omzeilen van een blokkeervoorziening of het omzeilen met behulp van gemakkelijk beschikbare objecten. Het eerste aspect gaat om het handmatig verwijderen van schakelaars of actuatoren. Onder gemakkelijk beschikbare objecten wordt bijvoorbeeld verstaan gebruik van schroeven, naalden, en touw.
Hoe kan omzeilen worden vermeden?
Omzeilen van de beveiligingsmiddelen kan over het algemeen alleen worden vermeden als machines zodanig zijn ontworpen dat manipulatie geen voordeel biedt en dus de prikkel om dit te doen ontbreekt. Een goede machinefabrikant beoordeelt of zijn machine in een bepaalde situatie, bijvoorbeeld bij storingen, zulk gedrag zou kunnen uitlokken. In dat geval is het zoeken naar een technische oplossing, bijvoorbeeld plaatsing van een low-cost camerasysteem of toepassing van hold-to-run, de beste oplossing. Het adequaat beoordelen of een machine de ideale toestand al bereikt heeft of toch niet, is belangrijk voor zowel machineontwerpers, -kopers en machinegebruikers. De norm ISO/DIS 14119 geeft een vijftal additionele technische maatregelen om omzeilen van blokkeervoorzieningen te voorkomen.
